Δάσκαλος – Θεολόγος.
«Μπορείς να κόψεις όλα τα λουλούδια, αλλά δεν μπορείς να
εμποδίσεις την Άνοιξη να έρθει.» Pablo Neruda
Είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης.
Αστρονομικά ξεκινά την εαρινή ισημερία στις 20 Μαρτίου στο
Βόρειο ημισφαίριο και τελειώνει με το θερινό ηλιοστάσιο στις 21
Ιουνίου.
Έχει ταυτιστεί με την ομορφιά, την αναγέννηση. Με το θρίαμβο
της ζωής έναντι του θανάτου. Εμπεριέχει την ιδιαίτερη μαγεία του
νέου και της αρμονίας. Συναρπάζει όλους τους πολιτισμούς και τους
ανθρώπους από τη γέννηση του κόσμου.
Στην αρχαία ελληνική μυθολογία, η άνοιξη συνδέθηκε με το
θρήνο της θεάς Δήμητρας για την αρπαγή της κόρης της Περσεφόνης
από το θεό του Κάτω Κόσμου.
Η Περσεφόνη ήταν κόρη της Δήμητρας. Μία μέρα που έπαιζε
με τις Νύμφες, είδε έναν πανέμορφο νάρκισσο και τον πλησίασε.
Τότε εμφανίστηκε ο Πλούτωνας, θεός του Κάτω Κόσμου και την
έκλεψε, αφού προηγουμένως είχε πάρει τη συγκατάθεση του Δία.
Η Δήμητρα την αναζητούσε μάταια. Κάποια μέρα ο βασιλιάς
Ήλιος της εξήγησε τι είχε γίνει. Αυτή έχοντας θυμώσει πάρα πολύ με
το Δια που επέτρεψε την αρπαγή της κόρης της, μεταμορφώθηκε σε
γριά και άρχισε να περιπλανιέται ψάχνοντας για την Περσεφόνη.
Έτσι μεταμφιεσμένη έφτασε στην Ελευσίνα, όπου προσέφερε
τις υπηρεσίες της στους εκεί βασιλείς, στην ανατροφή του παιδιού
τους Δημοφώντα. Την αναγνώρισαν όμως και για να την
ευχαριστήσουν και να την τιμήσουν, της έχτισαν έναν ναό. Εκεί
αποσύρθηκε και θρηνούσε το χαμό της κόρη της.
Όσο η θεά ήταν στο ναό και θρηνούσε, η γη σταμάτησε να
βλασταίνει. O αφανισμός των ανθρώπων απειλούσε τον κόσμο.
Βλέποντας αυτά ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Πλούτωνα, για να
επιτρέψει την επιστροφή της Περσεφόνης. Ο Πλούτωνας την έστειλε,
αφού πρώτα της έδωσε να φάει καρπό ροδιού για να εξασφαλίσει την
επιστροφή της.
Η Περσεφόνη συνάντησε την μητέρα της στην Ελευσίνα, όμως
η Δήμητρα κατάλαβε αμέσως ότι η κόρη της έφαγε το μαγεμένο
καρπό και ότι δε θα μπορούσε να την κρατήσει για πάντα κοντά της.
Τη λύση έδωσε η Ρέα (μητέρα του Δία). Συμβιβασμός
ανάμεσα στους θεούς. Αποφάσισαν τους έξι μήνες του έτους η
Περσεφόνη θα ζούσε με τη μητέρα της. Τον υπόλοιπο μισό χρόνο η
Περσεφόνη θα κατέβαινε στα έγκατα της γης και θα περνούσε τον
καιρό της με τον άντρα της. Την περίοδο που ανέβαινε στον επάνω
κόσμο, όλα ήταν ανθισμένα και καρποφορούσαν. Όσο βρισκόταν
στον Άδη, η Δήμητρα δεν επέτρεπε σε κανέναν ανθό να ξεπροβάλει,
δείχνοντας έτσι τον καημό της για την κόρης της. Έτσι έγιναν οι
τέσσερις εποχές του χρόνου.
Ο μύθος της Δήμητρας και της Περσεφόνης είναι αλληγορικός,
όπως οι περισσότεροι μύθοι. Αναφέρεται στην αναγέννηση της
βλάστησης μετά το «θάνατό» της κατά τη διάρκεια του χειμώνα,
καθώς και την αιώνια λαχτάρα του ανθρώπου για την αθανασία.
Ο μύθος αυτός είναι ένας από τους πολλούς μύθους που
υπάρχουν στον κόσμο για την εναλλαγή των εποχών στη γη.
Με την άνοιξη και τον ερχομό της έχουν συνδεθεί και άλλες
θεότητες, όπως η Χλωρίδα που συνδέεται με τη βλάστηση, η θεά της
ομορφιάς Αφροδίτη, οι τρεις Χάριτες, ο θεός των δασών Πάνας, ο
θεός Διόνυσος καθώς και αμέτρητες νύμφες που υμνούν την
αναγέννηση πλαισιώνοντας τους ανώτερους θεούς της φύσης και της
αρμονίας.
Επιπλέον πλήθος θρησκειών στον κόσμο τιμούν την άνοιξη και
την έλευση της με υπέροχους μύθους.
Μέσα στην καρδιά της άνοιξης βρίσκεται και το Χριστιανικό
Πάσχα, η εορτή των εορτών η Ανάσταση και η κορύφωση της
ελπίδας για τον άνθρωπο.
Μεγάλοι καλλιτέχνες, μουσικοί, ποιητές, ζωγράφοι
εμπνεύστηκαν και εμπνέονται από την άνοιξη που ξυπνά διάθεση για
ζωή και δημιουργία.
Η ελληνική λαογραφία είναι ιδιαίτερα πλούσια με έθιμα που
έχουν σχέση με τον ερχομό της.
Χελιδονίσματα
Σε πολλές περιοχές της χώρας μας την 1 η ή την 21 η Μαρτίου τα
παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα ομοίωμα χελιδονιού. Τη
χελιδόνα!
Τραγουδούν ένα είδος καλάντων τα χελιδονίσματα. Το έθιμο
αυτό έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και σε κάποια μέρη
επιβιώνει ακόμα.
Τη χελιδόνα τη στολίζουν κυρίως με φύλλα κισσού,
χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης και με άλλα ανοιξιάτικα
λουλούδια. Αλλού της κρεμούν κουδουνάκια.
Οι «Χελιδονιστές» κυρίως παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι
τραγουδώντας για τον ερχομό των χελιδονιών.
Παλιά, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι,
αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα.
Περπερούνα
Είναι έθιμο του κύκλου της Ανοίξεως. Αποβλέπει στην βροχή
που είναι απαραίτητη για τα σπαρτά. Συνήθως νέα κορίτσια
στολισμένα με πράσινα φυλλώματα και λουλούδια περιέρχονταν
στους δρόμους και τα σπίτια τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι-
επίκληση για βροχή. Εικάζεται η πιθανότητα να έχει τις ρίζες του στα
Ελευσίνια Μυστήρια. Ο Φωριέλ το θεωρεί πανάρχαιο.
Περπερούνα περπατεί,
περπατεί καμαρωτή
και τον Θεόν παρακαλεί
για να στείλει μια βροχή
μια βροχή καλή καλή
για ν’ ανθίσουν τα λιβάδια
να φυτρώσουν τα σιτάρια
να μεθύσουν τ’ αμπελάκια
να καρπίσουν σταφυλάκια.
Με το καλό να μας έρθει η άνοιξη. Ας φέρει τα καλά της υγεία και
ειρήνη στον κόσμο.
Χρ. Γιάννης Φουρλάνος
Δάσκαλος – Θεολόγος.
karsanikanea.com 